Ölüler Günü Nedir? Ölüler Günü Nasıl Kutlanır?

Ölüler Günü (el Día de los Muertos); Meksikalılar başta olmak üzere İspanyollar ve Latin Amerikalıların kutladığı, ailelerin ölen akrabalarının ruhunu karşılamak için sunaklara yiyecek, içecek koyup onların ziyaretini kutladıkları gün olarak bilinmektedir.

Ölüler Günü Kökenleri

Kökenleri Kolomb öncesi Mesoamerica’daki ölüleri onurlandırılan ritüellere kadar dayanıyor.(Yaklaşık 3000 yıl öncesi) Şu anda merkezi Meksika’da olan Aztekler ve diğer Nahua halkı ölümü, yaşamın ayrılmaz bir parçası olarak görüyordu.

Öldüğünde bir kişinin Ölüler Ülkesi Chicunamictlán’a seyahat ettiğine inanılıyordu. Ancak dokuz zorlu seviyeden geçtikten sonra kişinin ruhu nihayet nihai dinlenme yeri olan Mictán’a ulaşabiliyordu.

Ağustos ayında geleneksel olarak düzenlenen, ölüleri onurlandıran Nahua ritüellerinde aile üyeleri bu zorlu yolculukta ölen kişilere yardım etmek için yiyecek, su ve çeşitli sunumlarda bulunuyorlar.

İnsanların, sevdiklerinin mezarlarına yiyecek veya başka şeyler bıraktıkları ya da evlerinde ofrenda denilen geçici sunaklar oluşturdukları bilinmektedir.

Ölüler Günü Nasıl Kutlanır?

Ölüler gününde ana fikir: İnsan ölünce değil artık hatırlanmayınca ölür. Unutulmak ve asla hatırlanmamak bu bölgede yaşayan insanlar için tam anlamıyla bir kabus. Hayatımızın sadece bu dünyadan ibaret olmadığını ölümden sonra da yaşamın devam ettiğini düşünen Meksikalılar, ölüleri için sunum hazırlarken ve ritüelleri yerini getirirken amaçladıkları şey beklenen misafiri karşılamaktır.

Adının ölüler günü olması sizi yanıltmasın… Şenlikli, mutlu ve rengarenk bir gündür… Hatta tek bir gün değil aslında 30 Ekim akşamından başlayıp 1 Kasım gecesine kadar süren bir bayram söz konusudur. Ölüler günü tüm kaynaklarda 2 Kasım olarak geçse de aslında 1 Kasım günü ve gecesinde kutlanmaktadır.

Ölüler Günü öncesinde hemen hemen her evde, sokakta, otelde, dini mekanda vs. aklınıza neresi geliyorsa ölüler için özel sunaklar kuruluyor. Sunakların etrafı ve içi kadife çiçeği ile süsleniyor.

Kadife çiçeği; bölgedeki insanlar için kutsal olduğuna inanılan özel bir çiçektir.

Sunakların içine ölen kişinin sevdiği yemekler ve ölüler gününe özgü tatlılar, meyveler, rom ve mascal içerikli alkollü içecekler konuluyor. Haç, dini nesneler ve türlü şekerlemelerle yapılmış kurukafalar, iskeletler vb. süslerde mutlaka yer alıyor. Ayrıca sunak çeşit çeşit nesne eklenip renklendiriliyor; ortam göz alıcı bir cıvıltıya kavuşuyor. Gerçekten bayramın ve ölüler gününün hakkını sonuna kadar veriyorlar.

30 Ekim akşamı halk güneş batarken yakınlarını ziyaret etmek için mezarlıklara akın etmeye başlıyor. Yanlarında bolca mum, çiçek (özellikle kadife çiçeği), en güzel yiyecek ve içecekler bulunuyor. Bugün özellikle mezarlıklar muhteşem şekilde süsleniyor. Evlerdeki ve sokaklardaki sunaklardan daha renklileri ve özelleri burada kuruluyor, her yerde mis kokulu mumlar yakılıyor.

Saygıyla andıkları ölülerinin hayattayken sevdikleri yiyecek ve içeceklerle mezarlıklarının yakınında piknik yapıp, şereflerine kadeh kaldırıp geceyi mezarlıkta geçiriyorlar. Mum, çiçek, yeme-içmeden sonra gecenin ilerleyen saatlerinde müzik devreye giriyor. Müzisyenler mezarlıklara geliyor.

Size bir bilgi daha katayım: 30 Ekim gecesi bazı bölgelerde çocuklara adanmış özel bir gün de sayılıyor. Dia de los angelitos (küçük melekler günü) diye anlıyor. 30 Ekim bu şekilde geçiriliyor.

1 Kasım günü de mezarlıklar ziyaret edilmeye devam ediliyor ama 1 Kasım akşamı tamamen eğlenceye ayrılıyor. Zil zurna olana kadar içilip müzisyenler eşliğinde sabaha kadar çılgınlar gibi dans ediliyor.

Ölüme bizim bakış açımız diğer inançlara göre gerçekten farklı. Meksika’da ise ölüme bakış açısı bizden daha da farklı. Koyu Katolik görünseler de pagan geleneklerini yaşatıyorlar. Meksikalılar ve ölüler gününü kutlayanları tam olarak anlamamız biraz zor gibi…

Ölümden sonra yaşama inanıyorlar, hayat ve ölümü bir bütün görüyorlar eyvallah. Fakat ölülerine korkulacak veya üzülerek anılan varlıklar olarak bakmıyorlar. Anılarını yaşatmak, iletişim kurmak gibi olmasa da temasa geçmek, iyi hatırlamak istedikleri varlıklar olarak görüyorlar.

Kapitalizmi iliklerine kadar yaşayan Amerikan kültüründe kabak lobisi nedeniyle palazlanan cadılar bayramı ile ölüler bayramı karıştırılmamalıdır. Kutlama günlerinin birbirlerine yakın olmasının nedeni Amerika kültür emperyalizmidir. Benzer bayramı kendilerininmiş gibi gösterme amacı taşıyor olabilirler.

Meksika’da ölülere saygı temelinde kutlanan bayram; Amerika’daki cadılar bayramında eğlence, ticaret şeklinde gerçekleşmektedir.

Coco: Ölüler Diyarına Yolculuk yazıma da göz atmanızı tavsiye ederim. Ölüler gününü konu edinen güzel bir animasyon filmi.