Bu yazımda Sevgililer Günü’nün mini bir tarihçesinden bahsedip hemen ardından tüm nefretimi kusacağım.
Sevgililer Günü’ne karşı değilseniz, bu yazım sizi çok üzecek…

Hazır mısınız?

Bu yazıyı yabancı kaynaklardan yararlanarak hazırladım.
Türkçe, adam akıllı hiçbir kaynak bulunmuyor. Olanlarda da birbirinden alıntılar ve hatalar mevcut.

Sevgililer Günü, hepimizin bildiği gibi her yılın 14 Şubat’ında birçok ülkede kutlanan ve dünyanın dört bir yanında alışveriş çılgınlığına neden olan sözde özel bir gündür.

Günümüzde o kadar benimsenmiş bir gün ki, ister bekar olun ister ilişkiniz olsun, Sevgililer Günü’nün 14 Şubat’ta olduğunu bilirsiniz.

“14 Şubat; şekerlemeler, çiçekler ve hediyeler alarak sevilenler arasında değiş tokuş yapılan romantik bir gün değil mi?”

Size dayatılan bu sözde özel günün bu kadar masum olmadığını bilmenizi isterim!

Sevgililer Günü’nün Karanlık Kökeni

Sevgililer Günü’nün hem Hristiyan hem de Antik Roma geleneğinin kalıntılarını içerdiğini biliyor muydunuz?

Katolik Kilisesi’ne bağlı Valentine veya Valentinus adında en az üç farklı aziz tanınmaktadır.

Bir efsaneye göre Valentine, Roma’da görev yapan ve saygı duyulan bir rahipti.

İmparator II. Claudius, Roma’yı katı kurallarla yöneten zalim bir hükümdardı.
En büyük problemi, ordusunda savaşacak asker bulamamaktı.
Bu nedenle genç erkeklerin evlenmesini yasakladı.
Kararnamenin adaletsizliğini fark eden Valentine, Claudius’a meydan okuyarak genç aşıklar için gizli nikahlar kıymaya devam etti.

Yasağa rağmen nikah kıydırdığı tespit edilince, Claudius ölüm emrini verdi.
Valentine, sopa ile dövülerek öldürüldü ve M.S. 270 yılının 14 Şubat’ında Hristiyan şehitliğine gömüldü.

“Bazı rivayetlere göre Valentine, Hristiyanların işkence gördüğü Roma hapishanelerinden kaçmalarına yardım ettiği için öldürülmüştür.”

Bir diğer rivayete göre ise, Valentine hapisteyken sevgilisine bir mektup yazmıştır.
Bu mektubun 14 Şubat’ta yazıldığına ve ölüm gününün Sevgililer Günü’ne denk geldiğine inanılır.

Valentine efsanelerinin ardındaki gerçek çok net olmasa da, bu hikâyeler sayesinde o dönemde en popüler azizlerden biri haline gelmiştir.
Orta Çağ boyunca Hristiyan dünyasında her 14 Şubat günü Aziz Valentine anısına özel törenler düzenlenmiştir.

Pagan Kökenleri

Ayrıca Eski Romalıların Şubat ortasında tarım tanrısına adanmış “Lupercalia” adlı pagan bayramını kutladıklarını biliyoruz.
Genç kızlar isimlerini küçük kâğıtlara yazıp bir kavanoza koyardı.
Genç erkekler bu kâğıtlardan birini çeker ve üzerinde yazan isimdeki kızla bayram boyunca birlikte olurdu.

Pagan geleneklerinde 14 Şubat resmen “zina günü” olarak kutlanıyormuş.

Çoğu kaynak bu rivayeti Valentine hikâyesiyle birleştirir, ancak History Channel gibi kaynaklarda ayrı gelenekler olarak anlatılır.

Sonuçta 14 Şubat denilince, Pagan kökenleri ve Roma kalıntılarından başka hiçbir şeye rastlamazsınız.

Peki Nasıl Romantizm Gününe Dönüştü?

14 Şubat, kuşların çiftleşme mevsiminin başlangıcı olarak da görülürmüş.
Biraz garip ama, Sevgililer Günü’nün romantizmle ilişkilendirilmesinin nedeni bu olabilir:

14 Şubat + Çiftleşme = Aşk 🙂

14 Şubat Sevgililer Günü Eleştirilerim

“Aziz Valentine gününü ve Pagan geleneklerini bir Müslüman olarak garip karşılamadan, sorgulamadan kutlarsınız. Neden? Tüm herkes yapıyor çünkü. Siz de yapmalısınız, değil mi?”

Ortada hiçbir dini, kültürel veya toplumsal bağ yokken başkalarına ait bir geleneği sorgusuzca benimsemek, sadece kapitalizmin eline koz vermektir.

Normal zamanlarda 200 liraya yemek yediğiniz restoran, Sevgililer Günü’nde 1000 liraya menü sunar; size anormal gelmez. Çünkü “özel gün” denilmiştir ya…
Her zamanki çiçekçiden 10 liraya aldığınız gül, o gün 100 liraya satılır.
Sorgulamazsınız. Çünkü size bu günün “özel” olduğuna inandırmışlardır.

“14 Şubat’ta pırlanta indirimleri” diye bir şey duydunuz mu?
Aslında indirimin değil, bindirimin ta kendisidir.
Kapitalizm sizi öyle güzel oynatır ki farkına bile varmazsınız.

Erkeklerin çoğu sevgilisine bir şey almadığında suçluluk hisseder; çünkü her yerde “bugün özel bir gün” mesajı yankılanır.
Toplum, bireyi duygusal şantajla tüketime zorlar.

14 Şubat’ın sevgililer tarafından kutlanması tamamen küresel sermayenin bir oyunudur.

“Büyük resmi görün” lafı dalga konusu ama gerçekten de öyle:
Kapitalist sistem, insanların aşkını bile pazarlamayı başarmıştır.

Sevginizi göstermek için bir güne ihtiyacınız yok.
Aşkınızı 365 güne yayıp, bir güne sıkıştırmayın.
Eğer illa hediye almak istiyorsanız, Nutuk alın.
Hem anlamlı hem de öğretici olur.

“Kapitalist sistem, ‘Kuş beyinlisin, sevgini gösteremezsin, ben sana hatırlatıyorum’ diyerek seni aşağılar. Farkında bile olmazsın.”

Ben elimdeki akıllı telefonla ya da kullandığım teknolojik ürünlerle kapitalizme savaş açmıyorum.
Sadece biraz bilinçlenin istiyorum.
Bir kişi bile farkına varsa, yeter.

“Hacı çok kafa açtın.”
“Özet geç.”

diyenler için:
Sevgililer Günü’nü sevmiyorsanız, hediye almaktan yırtmak istiyorsanız ve suçlayacak bir şey arıyorsanız; bunu antik Romalılara ve Hristiyanlara bağlayabilirsiniz. 🙂

En azından yarı bilinçli olun, bana yeter.

Selametle…

Almanya’ya iş arama vizesiyle gidip kısa süreli kaldım. Çocuklarım alışamayınca geri döndüm. Kısa sürede pek çok ırkçılığa maruz kaldım. Almanya’yı sürekli överek anlatanlar iyi okusun: bu ırkçılık deneyimlerimi Schleswig-Holstein, Kiel’de yaşadım.

Herkesin fenotipi aynı değil. Beyaz tenliyseniz bu sizin şansınız — en azından Avrupa için. Ben Arap kökenliyim; bilinen Ortadoğulu fenotipine sahibim. Bu utanılacak bir durum değil, buyum yani. Türkiye’de benim gibi çok insan olduğu için kimse kimseye garip gözle bakmıyor. Fakat Almanya’ya adım atar atmaz tüm gözlerin üzerime kilitlendiğini hissettim. Bunu bireysel algılamadım; AFD diye anılan ırkçı partilerin yükselişiyle toplum göçmenlere, özellikle Ortadoğululara karşı nefretle bakar hale gelmiş. Bunları bilerek üzerime alınmadım; en azından ilk günlerde alınmadım.

Yolda, otobüs durağında, festival alanında fark etmeksizin Almanlar nefretle bakıyorlardı. O bakışları görmeniz lazım; hayatımda böyle nefret dolu bakışlara maruz kalmamıştım.

Almanlar yolda yürürken genelde “hallo” ya da “moin” diyerek selamlaşır. Ben de gördüğümde onlara selam veririm. Ancak selam vermeyip önüme tükürenler, gözlerimin içine bakıp hakaret edenler de çok oldu. Bunu bireysel algılamayayım ama “Ortadoğuluyuz” diye bu kadarına maruz kalmak kabul edilemez. Almanca bilseydim tartışacağım ama bilmediğim için çoğu zaman ters ters bakıp yoluma devam etmek zorunda kaldım.

Çocuklarımı anaokuluna yakın bir parkta oynatmaya çıkarıyordum. Anaokulundaki çocuklarla park saatleri çakıştı; çitlerle çevrili olduğu için çocuklarım parkta oynuyor, ben de çitlerin dışında onları izliyordum. Anaokulu çocukları sarışın, mavi gözlüydü. Aman Allah’ım, hepsi aynı anda bana tükürmeye başladı. “Gidin” diyorum, yer değiştiriyorum ama yine de devam ettiler. En sonunda öğretmenlerine el kol yapıp durumu fark ettirdim ve öğretmen çocukları uyardı. Ortadoğulu görünce nefretle tükürüyorlardı. Evde aileleri tarafından nasıl yetiştiriliyorlarsa, küçüklükten itibaren farklı insanlara ırkçılık yapmaya alıştırılıyorlardı.

Telefonda konuşarak yürürken anaokuluna ebeveynlerin çocuklarını getirdiğini gördüm. Biri çocuğunu okula bırakırken beni görünce yüzü düştü. Okula yakın bile değildim; ormanlık alanda yürüyüş yapıyordum, misafir olduğumuz evin önüydü. İçeridekiler öğretmenleri çağırıp beni işaret etti: “Bu kim?” diye. Potansiyel suçluymuşuz gibi fişleniyoruz.

Türkler kendi mahallelerini ve topluluklarını kurmuş; kendi aralarında takılıyorlar. Adamların neden öyle yaptığını anladım: küçük ve büyük ırkçılarla uğraşacaklarına kendi aralarında mutlu mesut yaşamak daha mantıklı. Bunu eleştirmiyorum; yüzde yüz haklılar. Dili ihtiyaçları kadar öğrenip kültürlerini yaşatıyorlar, iş hayatında emek verip karşılığını alıyorlar, yaşamlarına bakıyorlar.

Uzun süre yaşasaydım, iş hayatına girseydim kesinlikle fiziksel tepki verebilecek kadar çok olumsuz olay beni bekliyordu. Neyse ki Almanya maceramı sonlandırdım.

Hala ton balığı yiyorsunuz çünkü sizin için sağlıklı olduğunu düşünüyorsunuz. Peki ton balığı tüketimini yeniden gözden geçirmeye ne dersiniz?

Ton balığını sık tüketiyorsanız ve sağlıklı olduğunu düşünen çoğunluktaysanız, bu yazıdan sonra sinir bozucu bir aydınlanma yaşayabilirsiniz.
Hadi başlayalım…

Ton balığı; günümüzde insanlara “sağlıklı besin” ya da “protein deposu” olarak pazarlanmaya çalışılan, aslında piyasadaki en leş ve en sağlıksız yiyeceklerden biridir.

“Konserve ton balığı ne kadar tüketilmeli?” sorusunun cevabını, Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan bir araştırma gayet güzel veriyor:

• 20 yaşın altındaki gençlerin, sağlıklı beyin gelişimi için hiç tüketmemesi gerekiyormuş.
• 20-40 yaş arasındaki kadınların da, 20 yaş altı gençler gibi hiç tüketmemesi öneriliyormuş. Haftada bir konserve ton balığı yiyen bir kadının çocuğunun engelli olma ihtimali %5. Küçük bir olasılık gibi görünse de bu, oldukça büyük bir risk demektir. Yani ton balığı tüketen 100 kadından 5’inin engelli çocuk sahibi olma riski bulunuyor.
• 20 yaş üstü erkeklerin ise en fazla iki haftada bir porsiyon konserve ton balığı tüketmesi tavsiye ediliyor. Erkeklerin riski daha düşük çünkü doğurganlıkla ilgili bir durum söz konusu değil. Ayrıca 20 yaşından sonra beyin gelişimleri de tamamlanmış oluyor.

Peki, araştırma sonuçları neden böyle?

“Büyük balık küçük balığı yutar” sözünü mutlaka duymuşsunuzdur. Ton balığının zararlarını anlatırken bu söz tam yerine oturuyor. Her büyük balık, kendinden küçük balıkları yer; dolayısıyla balıklar, yedikleri diğer balıkların bakterilerini, zararlı maddelerini ve atıklarını kendi bünyesinde biriktirir.

Ton Balığının Zararları

Ortalama bir balinanın şehir çöplüğü kadar zehir taşıdığını biliyor muydunuz?

Ton balığı büyüdükçe, yediği küçük balıklardan vücuduna çok sayıda bakteri ve zehirli madde girer. Ton balıkları özellikle cıva açısından son derece tehlikelidir ve vücutlarından cıvayı atacak bir sisteme sahip değildir. Bu nedenle büyüdükçe vücutlarındaki cıva oranı da hızla artar.

Konserve hâline getirildiklerinde bile bu cıva oranı yüksek kalır. Dolayısıyla konserve ton balığı, insan sağlığı için son derece zararlıdır. Üstelik “sağlıklı” olduğu düşünülerek sık tüketildiği için, vücutta ciddi hasarlara yol açabilir.

Araştırmalar Ne Diyor?

Michigan Üniversitesi’nde 1998-2008 yılları arasında yapılan on yıllık bir araştırma, denizlerdeki ton balıklarında cıva oranının her yıl ortalama %4-5 arttığını ortaya koymuştur. Yani ton balıkları giderek daha da zehirli hale gelmektedir.

Harvard Üniversitesi’nde yapılan başka bir araştırma ise 1989-2009 yılları arasında ton balıklarındaki cıva oranının %30 arttığını göstermiştir.
Dünya kirleniyor; deniz canlıları da bundan payını alıyor. Sonuçta besin zinciri yoluyla bu kirlilik bize kadar ulaşıyor.

Bu nedenle “Ton balığının yenilmesi güvenlidir.” sözüne artık itibar edilmemelidir. Büyük balıklar, küçük balıkları yiyerek onların zehirlerini biriktirmektedir.

Cıvanın İnsan Sağlığına Zararları

Gündelik yiyeceklerde çok az miktarda cıva bulunabilir; ancak fazla miktarda cıva zehirlidir. Kısacası, vücuda fazla cıva alındığında zehirlenme meydana gelir.

Cıvanın yol açtığı bazı sağlık sorunları şunlardır:

• Alzheimer
• Parkinson
• Otizm
• Kaygı (anksiyete)
• Depresyon
• Sinirlilik
• Hafıza problemleri
• Uyuşma ve uyuşukluk hali
• Titreme
• Patolojik utangaçlık
• İşitme ve konuşma güçlüğü
• Kas güçsüzlüğü
• Yürüme zorluğu
• Görme ve duyma bozuklukları
• Ellerde, ayaklarda veya ağız çevresinde uyuşma ve karıncalanma
• Küçük yaşta cıvaya maruz kalan çocuklarda öğrenme güçlüğü
• Cıva zehirlenmesi sonucu kalıcı beyin ve böbrek hasarı

Kaynak: FDA

Minamata Faciası: Cıva Zehirlenmesinin Gerçek Yüzü

Japonya’nın Kyushu Adası’ndaki Minamata şehrinde, 1900’lü yılların başında kimyasal ürünler üreten tesisler kontrolsüz şekilde cıva atıklarını denize boşaltıyordu. Halk bu durumun farkında değildi; çünkü aynı zamanda geçim kaynağı balıkçılıktı.

Bir süre sonra şehirdeki kedilerde tuhaf davranışlar görülmeye başlandı:
Bazıları anlamsız hareketler yapıyor, bazıları durduk yere yere yığılıyor, bazıları da duvarlara tosluyordu. Kimse sebebini anlayamıyordu.
Bu kediler, kirlenen denizden balık yedikleri için ilk etkilenen canlılardı. Çoğunda ağır beyin travması vardı; yeni doğan yavruların büyük kısmı da engelli doğuyordu.

Bir süre sonra Minamata’daki çocuklarda da benzer belirtiler görülmeye başladı. Kasabada doğan bebeklerin çoğu beyin hasarıyla doğuyordu. Halk, kasabanın “lanetli” olduğuna inanıyordu.
Doktorlar yıllarca nedenini bulamadı; gerçek çok geç anlaşıldı: Ton balığında yüksek oranda cıva tespit edilmişti.
Cıvanın vücuttan tamamen atılması üç yıl sürdüğünden, bu dönemde ton balığı yiyen kadınlar hamile kaldıklarında bebekler zarar görüyordu.
Bu hastalığa “Minamata Sendromu” adı verildi.

Cıva Oranı Düşük Balıklar

Ton balıklarına kıyasla daha az cıva içeren deniz ürünleri haftada bir veya iki kez tüketilebilir:

• Hamsi
• Kedi balığı
• Orfoz
• Somon
• Karides

Kişisel Deneyimim

Blogumda sık sık “hava cıva”dan bahsediyorum ama peki ben ton balığı tüketiyor muyum?

Tüm bu zararlarını bilmeden önce haftada üç kere, hatta öğrencilik yıllarımda neredeyse her gün ton balığı yerdim. Geçen yıl ton balığı zehirlenmesi yaşadım; sabaha kadar kustum. Ardından birkaç olumsuz durum daha gelişti. Bu olaydan sonra “konserve ton balığı ne kadar tüketilmeli?” diye araştırmaya başladım.

Edindiğim bilgilere göre, yaş grubuma uygun şekilde artık iki haftada sadece bir kutu ton balığı tüketiyorum. Bazen pratik olduğu için, bazen de canım çektiği için yiyorum; ancak zamanla tamamen bırakmayı düşünüyorum. Bilinç artışı tek başına yeterli olmuyor; tüketimi zamana yayarak azaltmak en mantıklısı.

Sonuç

Türkçe kaynakları incelediğinizde ton balığı ve cıva konusunda yeterli bilgi olmadığını göreceksiniz.
Aksine, ton balığının “sağlıklı” olduğuna dair binlerce içerik mevcut.
Bir şeyin hep olumlu yönlerinden bahsediliyor, olumsuz tek kelime edilmiyorsa, dikkatli olmakta fayda var.

Dünyanın neresinde olursa olsun ton balıklarında olması gerekenden kat kat fazla cıva bulunduğu ortaya çıkmıştır.
Amerika’daki doktorlar, ton balığı tüketiminin mümkün olduğunca azaltılması gerektiğini söylüyor.

Bu yazı sizi yeterince ikna etmediyse, yabancı gazete, dergi, blog ve YouTube videolarına göz atabilirsiniz.

Selametle…