Ton Balığı Tüketmek Zararlı Mı?

Hala ton balığı yiyorsunuz çünkü sizin için sağlıklı olduğunu düşünüyorsunuz. Ton balığı tüketimini gözden geçirmeye ne dersiniz?

Ton balığını sık tüketiyorsanız ve sağlıklı olduğu konusunda diğerleri gibi düşünüyorsanız bu yazıdan sonra sinir bozucu bir aydınlanma yaşayacaksınız.

Hadi başlayalım…

Ton balığı; günümüzde insanlara “sağlıklı besin” – ‘’proteinli besin’’ diye pazarlanmaya çalışılan, piyasadaki en leş ve sağlıksız yiyeceklerden biridir.

Konserve ton balığı ne kadar tüketilmeli sorusunun cevabını Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan bir araştırma gayet güzel veriyor.

# 20 yaşın altındaki gençlerin sağlıklı beyin gelişimi için hiç tüketmemesi gerekiyormuş.

# 20-40 yaş arasındaki genç kadınlarında, 20 yaş altındaki gençler gibi hiç tüketmemesi öneriliyormuş. Haftalık bir adet konserve ton balığı yiyen kadının çocuğunun engelli olma ihtimali %5… Küçük bir olasılık bile olsa bu çok büyük bir risk gerçekten. Ton balığı tüketen 100 kadından 5’inin engelli çocuk sahibi olacağı anlamına geliyor.

# 20 yaşın üstündeki genç erkeklerin ise en fazla iki haftada bir porsiyon konserve ton balığı tüketmesi tavsiye ediliyormuş.  Erkeklerin tüketmesi neden uygun? Çünkü çocuk doğurmadıkları için riskleri daha az. (Doğurganlıkla alakalı bir durum) Ve 20 yaşından sonra beyin gelişimleri zaten tamamlanmış durumdadır.

Peki araştırma sonuçları neden böyle?

‘’Büyük balık küçük balığı yutar’’ lafını mutlaka duymuşsunuzdur. Ton balığı tüketilmesinin zararlarını anlatmak istediğimde bu lafın cuk oturduğunu fark ettim. Her büyük balık kendinden küçük balığı yer; doğal olarak balıklar yedikleri diğer balıkların bakterilerini, zararlı maddelerini ve atıklarını bünyesinde toplar.

Ortalama bir balinanın şehir çöplüğü kadar zehir taşıdığını biliyor muydunuz?

Ton balığı büyüdükçe deniz canlısı olduğu için yediği küçük balıklardaki birçok bakteri ve zehirli unsur vücuduna girer. Ton balıkları cıva konusunda son derece tehlikelidir. Ton balıkları cıvayı vücudundan dışarı atacak sisteme de sahip değildir. Ton balıkları küçük balıkları yedikçe vücudundaki cıva oranı had safhaya çıkıyor.

Ton balıkları bir şekilde konserve haline getiriliyor fakat cıva o kadar çok birikmiş oluyor ki konserve olarak bizlere sunulduğu zaman oldukça yüksek oranda cıva içeriyor. Bir insan için kesinlikle cıva oranı çok yüksek. Özellikle sağlıklı diye sık tüketildiğini göz önünde bulundurursak vücudumuz için fazlaca hasar verici olabilmektedir.

Size birkaç araştırmadan daha söz etmem gerekli:

Michigan Üniversitesinde 1998 ile 2008 arasında on yıl süren bir araştırma, denizlerdeki ton balıklarında cıva oranının her yıl ortalama %4-5 arttığını ve ton balıklarının git gide daha da zehirleyici olduğunu ortaya çıkarmış.

Harvard Üniversitesinde yapılan başka bir araştırmada ise 1989 ile 2009 arasında ton balıklarında cıva oranının %30’luk bir artış gösterdiği ortaya çıkarılmış. Dünyamız giderek kirleniyor ve denizlerde yaşayan canlılarda bundan nasibini alanlar arasında. Haliyle besin zincirinde tükettiklerimiz arasında yer aldığı için bu işin ucu bize dokunuyor.

Yukarıda da bahsettiğim gibi ‘’ton balığının yenilmesi güvenlidir’’ sözüne artık itibar edilmemelidir. Çünkü büyük balıklar küçük balıkları yiyerek onların zehirlerini biriktirmektedirler.

Cıvanın İnsan Sağlığına Zararları Nelerdir?

• Gündelik yiyecek ve ürünlerde sağlığınızı etkilemeyecek kadar az miktarda cıva bulunur. Ancak çok fazla cıva zehirli olabilir. Özetle zehirlenirsiniz.
• Alzheimer
• Parkinson
• Otizm
• Kaygı – anksiyete
• Depresyon
• Sinirlilik
• Hafıza problemleri
• Uyuşma-uyuşukluluk hali
• Patolojik utangaçlık
• Titreme
• İşitme ve konuşma güçlüğü
• Kas Güçsüzlüğü
• Yürüme zorluğu
• Görme ve duymadaki değişiklikler
• Ellerde, ayaklarda veya ağzın etrafında uyuşma ve karıncalanma
• Küçük yaşta cıvaya maruz kalan çocuklarda öğrenme güçlüğü
• Cıva zehirlenmesi sonucunda kalıcı beyin ve böbrek hasarı

Kaynak: FDA

Cıvanın insan sağlığına zararlarından sonra Japonya’nın Minamata kentinde yaşananlardan bahsetmem gerekiyor.

Japonya’nın Kyushu Adası’nın güneybatı bölgesi olan Minamata şehrinde 1900’lü yılların başında bilinçsiz bir şekilde kimyasal ürünler üreten ve bunun yanında cıva üretiminin de yapıldığı tesisler bulunmaktaydı. Burada yer alan tesisler kimyasal atıklarını kontrolsüz şekilde okyanusa boşaltıyordu.

İnsanlar atıkların zararları konusunda bilinçli olmadığı için yaşamlarına ses çıkarmadan devam ediyordu. Ayrıca Minamata’da bu tesisler dışında halkın önemli bir geçim kaynağının balıkçılık olduğuna da belirtelim.

Bir gün şehirdeki sokak kedilerinde garip davranışlar fark edilmiş; kediler sokaklarda saçma sapan anlamsız hareketlerde bulunuyormuş. Bazıları durduk yere yerlere yığılırken bazıları da önlerindeki engelleri görmeyip duvarlara, camlara tosluyormuş. Uzunca bir süre sebebini kimse anlayamamış.

Bu kediler kirlenen denizden balıkları yediği için ilk zarar görenler arasında yer alıyorlardı fakat kimse bunun farkında değildi. Kedilerin büyük çoğunda ağır beyin travması vardı ve yeni doğan yavru kedilerin büyük çoğunluğu engelli olarak doğuyordu.

Kedilerdeki belirtilerden birkaç yıl sonra Minamata’daki çocuklarda garip davranışlar göstermeye başladı. Minamata’da doğan bütün bebeklerde de gariplik vardı. Çoğu insan kasabanın ‘’lanetli’’ olduğunu ve ‘’kötü ruhlar tarafından ziyaret edildiğini’’ düşünüyordu. Bölgede yaşayan doktorlar yıllarca hastalığın nedenini bulmaya çalıştı ve gerçek ortaya çok geç çıktı. Çünkü kasabada son yıllarda doğan çocukların neredeyse tamamı beyinsel engelliydi. Bu hastalığa ‘’minamata sendromu’’ denildi.

Minamata’da ton balığında yüksek oranda cıva tespit edilmişti. Cıvanın insan vücudundan tamamen atılması üç yıl sürdüğü için burada ton balığı yiyen bir kadın üç yıl içinde hamile kalıyorsa bebeği bundan zarar görüyordu. Çocukların beyin gelişimi 20’li yaşlara kadar devam ettiği için küçük yaşta ton balığı yiyenlerde zarar görüyordu.

Ton balıklarına göre daha az cıva içeren aşağıdaki deniz ürünlerini haftada bir veya iki kez yiyebilirsiniz:

• Hamsi
• Kedi balığı
• Orfoz
• Somon
• Karides

Size blogumda hava cıvadan bahsedip duruyorum. Peki ben ton balığı tüketiyor muyum?
Tüm bu zararlarını bilmeden önce haftada üç kere falan tüketirdim. Hatta öğrencilik yıllarımda her gün ton balığı yiyordum. Geçen yıl ton balığı zehirlenmesi yaşadığım için sabaha kadar kustum. Ardından birkaç olumsuz durum daha yaşadım. Bu ton balığı zehirlenmesinden ve ara ara dokunmasının ardından konserve ton balığı ne kadar tüketilmeli diye araştırmalar yaptım.

Gerekli bilgiyi edindikten sonra yaş grubuma önerildiği gibi iki haftada sadece bir kutu ton balığı yiyorum. Bazen pratik besin diye bazen de gerçekten canım çektiği için yiyorum. Zamanla tamamen kesmeyi düşünüyorum. Bilinç düzeyini arttırmak yeterli olmuyor, zamana yayarak tüketimi bitirmem en mantıklısı…

Türkçe kaynakları taradığınızda ton balığı ve cıva konusunda yeterli içerik yok; aksine ton balığının sağlıklı olduğuna dair binlerce yazı mevcut… Bir şeyin hep olumlu yönlerinden bahsediliyorsa ve olumsuz tek kelime dahi duyamıyorsanız dikkatli olmakta fayda var diye düşünüyorum.

Dünya’nın neresinde olursa olsun ton balıklarında bulunması gerekenden kat kat fazla cıva olduğu ortaya çıktı. Amerika’da doktorlar ton balığı tüketiminin mümkün olduğunca azaltılması gerektiğini söylüyorlar.

Bu yazı yeterli gelmediyse ve sizi ikna edemediysem yabancı gazete, dergi, blog, YouTube videolarına bakabilirsiniz.

Selametle…