Osmanlı padişahları genellikle büyük törenlerle defnedilir ve naaşlarının bekletilmesi nadiren görülür. Ancak Padişah I. Mustafa, Osmanlı tarihinde oldukça ilginç bir duruma konu olmuş ve naaşı 20 saat boyunca musalla taşında bekletilmiştir. Peki, bu gecikmenin sebebi neydi?
I. Mustafa Kimdir?
I. Mustafa (1591-1639), Osmanlı tahtına iki kez çıkmış ancak akıl sağlığı sorunları nedeniyle uzun süre yönetimde kalamamıştır. 1617-1618 ve 1622-1623 yılları arasında Osmanlı tahtında bulunmuş, ancak devlet yönetimini sağlıklı bir şekilde yürütemediği gerekçesiyle iki kez tahttan indirilmiştir. Yerine I. Ahmed’in oğulları II. Osman ve IV. Murad tahta geçmiştir.
Tahttan indirildikten sonra hayatının geri kalanını Topkapı Sarayı’ndaki kafes sisteminde geçiren I. Mustafa, 1639 yılında vefat ettiğinde, naaşı Osmanlı geleneklerine aykırı bir şekilde 20 saat boyunca musalla taşında bekletildi.
Padişah I. Mustafa’nın Naaşı Neden Defnedilemedi?
- Akıl Sağlığı Konusundaki Tartışmalar
- I. Mustafa’nın uzun süredir akıl sağlığı sorunları yaşadığı biliniyordu.
- Osmanlı uleması ve devlet erkânı, “dini açıdan cenaze namazının kılınmasının caiz olup olmadığını” tartışmaya başladı.
- O dönemde, akıl sağlığı yerinde olmayan bir kişinin cenaze namazının nasıl kılınması gerektiğine dair fıkhi bir belirsizlik vardı.
- Şeyhülislam ve Ulemanın Fetva Bekleyişi
- Şeyhülislam ve Osmanlı uleması, padişahın akıl hastası olup olmadığına dair kesin bir karar vermekte zorlandı.
- Eğer I. Mustafa akıl baliğ yani dinî yükümlülükleri yerine getirebilecek seviyede değilse, cenaze namazının kılınmaması gerektiğine dair görüşler vardı.
- Bu nedenle şeyhülislamın fetva vermesi uzun sürdü ve cenaze 20 saat boyunca musalla taşında bekletildi.
- Osmanlı Sarayındaki Yönetim Krizi ve Kararsızlık
- Padişah IV. Murad döneminde I. Mustafa’nın ölümü çok büyük bir siyasi kriz yaratmadı. Ancak Osmanlı sarayında karar alma mekanizması yavaş işlediği için cenaze töreni gecikmeye uğradı.
- Padişahın ölüm haberi üzerine devlet erkânı ve din adamları bir araya gelerek hızlı bir karar veremedi ve bu belirsizlik gecikmeye neden oldu.
- Cenaze Namazının Nasıl Kılınacağı Konusundaki Tereddütler
- Normalde Osmanlı padişahlarının cenaze namazları büyük törenlerle kılınırken, I. Mustafa’nın cenaze namazı konusunda imamların çekinceleri oldu.
- Kimi din âlimleri, “aklı dengesi bozuk olan bir kişinin cenaze namazı kılınabilir mi?” sorusuna kesin bir yanıt veremedi.
Padişah I. Mustafa’nın Defnedilmesi
- Uzun tartışmaların ardından Osmanlı uleması ve şeyhülislam, cenaze namazının kılınmasına karar verdi.
- 20 saatlik bekleyişin ardından I. Mustafa’nın cenazesi, Ayasofya Camii’nde kılınan namaz sonrası Sultanahmet Camii’ndeki I. Ahmed Türbesi’ne defnedildi.
- Bu süreç, Osmanlı tarihinde başka hiçbir padişahın karşılaşmadığı bir olay olarak kayıtlara geçti.
Neden Bu Kadar Önemli Bir Olaydı?
- Osmanlı padişahları, İslam hukuku çerçevesinde büyük saygı gören figürlerdi.
- Hiçbir Osmanlı padişahının naaşı, daha önce bu kadar uzun süre musalla taşında bekletilmemişti.
- Osmanlı devletinde ilk kez bir padişah için cenaze namazı kılınmasının caiz olup olmadığı tartışması yaşandı.
Sonuç
I. Mustafa’nın cenazesi, Osmanlı tarihindeki en sıra dışı defin süreçlerinden birini yaşamıştır. Akıl sağlığıyla ilgili tartışmalar nedeniyle, din adamları ve saray erkânı arasında yaşanan kararsızlık, naaşın 20 saat boyunca musalla taşında bekletilmesine neden olmuştur. Ancak sonunda fetva verilmiş ve Osmanlı padişahlarına uygun bir törenle defnedilmiştir.
