Kıymetli kardeşlerim, bu önemli meseleyi açıklığa kavuşturmak için sizlere detaylı bir izah sunmak isterim.
Bismillahirrahmanirrahim…
Kur’an’da hem helal hem de haram olan bir konu var mı?
Öncelikle şunu ifade edelim ki, Kur’an-ı Kerim’deki ayetler ve hadis-i şerifler, İslam âlimleri tarafından derinlemesine incelenmiş ve farklı yorumlarla açıklanmıştır. Bu yorumlar, İslam’ın dinamik yapısını ve içtihat mekanizmasının önemini ortaya koyar. Zira içtihat olmazsa İslami hayatın pratikte uygulanması mümkün olmaz.
Soruda geçen meseleye gelince:
Kur’an-ı Kerim’de Nisa Suresi’nin 23. ve 24. ayetlerinde, evlenilmesi haram olan kadınlar açıkça belirtilmiştir. Ancak bu ayetlerin bazı ifadeleri, farklı yorumlara açık olduğu için sahabe ve âlimler arasında görüş ayrılıkları olmuştur. Bu ayrılıkların temelinde, hür kadınlar ve cariyelerle ilgili hükümler yatmaktadır.
İlgili ayetlerin mealleri şöyledir:
- Nisa Suresi, 23. Ayet:“Size şunları nikahlamak haram kılındı: Anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek ve kız kardeşlerinizin kızları, sizi emziren süt anneleriniz, süt kız kardeşleriniz ve karılarınızın anneleri ve kendileri ile zifafa girdiğiniz kadınlarınızdan olan ve evlerinizde bulunan üvey kızlarınız. Eğer üvey kızlarınızın anneleri ile zifafa girmemişseniz onlarla evlenmenizde size bir günah yoktur. Sulbünüzden gelen (öz) oğullarınızın hanımları ile evlenmeniz ve iki kız kardeşi birlikte nikahlamanız da haramdır. Ancak cahiliyet devrinde geçen geçmiştir. Şüphesiz ki Allah gafur (çok bağışlayıcı) ve çok merhamet edicidir.”
- Nisa Suresi, 24. Ayet:“Kocası olan kadınlarla da evlenmeniz haramdır, ancak harp esiri olarak eliniz altında bulunan cariyeler bundan müstesnadır. İşte bütün bunlar Allah’ın kesin hükümleridir. Bu sayılanlardan başkalarını, iffetli yaşamak, zina etmemek şartıyla, mal harcayıp mehirlerini vererek nikahlamanız helaldir. Dikkat edin: Evlenerek beraberliklerinden yararlandığınız kadınlara, belirlenmiş olan mehirlerini verin, bu bir haktır. Ama belirledikten sonra, aranızda anlaşarak miktarını arttırıp eksiltmenizde size bir vebal yoktur. Allah alim ve hakimdir (her şeyi hakkıyla bilir, mutlak hüküm ve hikmet sahibidir).”
Bu ayetlerin yorumu ve sahabe görüşleri:
a) Hür kadınlarla ilgili hüküm: Nisa Suresi’nin 23. ayetinde, iki kız kardeşi aynı anda nikahlamanın haram olduğu açıkça belirtilmiştir. Bu hüküm, hür kadınlar için geçerlidir ve İslam âlimleri arasında ittifakla kabul edilmiştir.
b) Cariyelerle ilgili hüküm: Nisa Suresi’nin 24. ayetinde, harp esiri olan cariyelerle ilgili bir istisna getirilmiştir. Bu ayetten hareketle bazı sahabiler, harp esiri olan iki kız kardeş cariyenin aynı anda nikahlanabileceği yorumunu yapmışlardır. Ancak bu görüş, sahabe arasında tartışılmış ve neticede çoğunluk, bunun da uygun olmadığını ifade etmiştir.
- Hz. Ali, Hz. Ömer, İbn Mesud, Zeyd İbn Sabit ve İbn Ömer gibi sahabiler, cariye de olsa iki kız kardeşi aynı anda nikahlamanın caiz olmadığını açıkça belirtmişlerdir. (bk. Razi, Mefatih, ilgili ayetin tefsiri)
- Abdullah b. Abbas (r.a.) ise başlangıçta farklı bir görüş beyan etmiş, ancak daha sonra “Ben böyle bir şeyi yapmam.” diyerek bu tür bir evliliğin uygun olmadığını ifade etmiştir. (bk. Suyuti, ed-Dürrü’l-Mensur, ilgili ayetin tefsiri)
Sonuç olarak:
- Hür kadınlar için hüküm: İki kız kardeşi aynı anda nikahlamak haramdır. Bu hüküm, Kur’an-ı Kerim’in açık bir emridir ve sahih hadislerle de desteklenmiştir. Ayrıca, bir kadın ile halası veya teyzesi de aynı anda nikahlanamaz. Bu hüküm, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) hadislerinde açıkça belirtilmiştir:”Bir kadın ile halası veya bir kadın ile teyzesini aynı anda nikahlamak haramdır.” (Buhari, h.no: 5109; Müslim, h.no: 1408)
- Cariyelerle ilgili hüküm: Harp esiri olan cariyelerle ilgili ayette bir istisna getirilmiş gibi görünse de, sahabe ve âlimlerin çoğunluğu, cariye de olsa iki kız kardeşi aynı anda nikahlamanın caiz olmadığını ifade etmişlerdir. Bu konuda farklı yorumlar olsa da, İslam âlimlerinin genel kanaati, bu tür bir evliliğin uygun olmadığı yönündedir.
- Günümüzdeki durum: Günümüzde kölelik ve cariyelik sistemi olmadığı için, bu tür meselelerin pratik bir karşılığı kalmamıştır. Ancak hür kadınlarla ilgili hüküm, bugün de geçerliliğini korumaktadır. İslam âlimleri, dört mezhebin de ittifakıyla, iki kız kardeşi aynı anda nikahlamanın haram olduğu konusunda hemfikirdir. (bk. İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 9/161)
Son söz: Kur’an-ı Kerim’de herhangi bir çelişki yoktur. Ayetlerin farklı yorumlanması, İslam’ın zengin içtihat geleneğini ve âlimlerin derin tefekkürünü yansıtır. Rabbim bizleri Kur’an ve sünnet yolundan ayırmasın.
Selam ve dua ile…
Ask
Explain
