Yeni bir seriye başlamaya karar verdim. Serinin adı ‘’İnanç Sistemleri’’ olacak.
Felsefenin veya dinin temelini oluşturan inançlar veya prensiplerin hepsini kapsamasa da çoğunluğu yazılarımda yer alacak.
Başlamadan önce ÖNEMLİ NOT: Tanımların kısa veya detaylarına inilmediği için tatmin edici olmadığını söyleyebilirsiniz. İnanç sistemleri hakkında binlerce kelimelik ayrı ayrı makale yazılması gerektiğinin farkındayım. Benim amacım başlangıç seviyesindeki arkadaşlara hap bilgi sunarak genel kültürlerine katkıda bulunmak.
Hadi başlayalım…
Agnostisizm
Agnostisizm; tanrının varlığının veya yokluğunun kesin olarak bilinemeyeceğini öne süren inanç sistemidir. Bilinmezcilik ya da bilinemezcilik olarak da ifade edilir.
Agnostik düşüncesine yakın olan kişiler bir yaratıcının varlığı konusuna net bir cevap veremezler. Agnostiklere göre Tanrı var olabilir veya tanrı var olmayabilir.
Agnostiklik diğer inanç sistemleri gibi kesin yargılara varmaz. Fazlasıyla realist düşünür. Evrenin sonuna kadar bilinemeyecek bir şey için kendilerini asla ve asla kasmazlar.
“Ne şiş yansın ne kebap derler.” “Aman Ali Rıza bey tadımız kaçmasın” modunda takılırlar.
İlk olarak Thomas Henry Huxley (Aldous Huxley adlı yazarın dedesidir) 19.yy’da Agnostik kelimesini kullanmıştır. Felsefede agnostisizm kavramını ilk kez ortaya atan İngiliz biyoloji bilgini olduğunu aklınıza kazıyın. Agnostisizm= Thomas Henry Huxley. Fakat bu İngiliz’den önce özellikle Antik Yunan’da var olan bir görüş olduğu da bilin.
Akosmizm
Bu inanç felsefesine göre; evrenin gerçekliği kesinlik olarak kabul edilemez, evren adeta bir yanılsamadan ibarettir. Onlara göre gerçek olan şey mutlak varlıktır. Bu mutlak olan şey bir yaratıcıdır.
Hintli mistikler ve felsefeciler daha çok bu dünya görüşüne sahiptirler. Bu yüzden evrende görünen gerçekliklerle değil görünmeyen mutlak gerçekliğe ulaşmak isterler. Aydınlanma olayı buradan geliyor. Mutlak tanrıya ulaşmaya çabalamaktadırlar.
Animizm
Animizm; hayvanlar, bitkiler, nehirler, dağlar, yıldızlar, ay ve güneş dahil olmak üzere her şeyin bir ruh veya ruha sahip olduğu inancıdır. Her varlığın insanlara yardım veya zarar verebilecek bir ruhu olduğunu kesin olarak kabul ederler. Bu nedenle ruhlara ya ibadet edilmeli ya da yatıştırılmalıdır.
Zarar görmekten korunma umuduyla bu ruhlara fedakarlıklar, dualar, danslar veya başka türden adanmışlık biçimleri sunarlar.
Antiteizm
Tanrıyı düşman bellemektir. Din kurumunun yıkılması asıl amaçtır. Ateizm ile karıştırmamalıdır. Ateizmin görüşü dinlere ve tanrıya inanmamayı savunurken; antiteizm tanrıya ve dinlere inanır fakat bunların karşısında yer alır, muhalefet eder. Ve ateizmi esas alarak tüm dini değerleri kaldırmayı hedefler.
Apateizm
İnsanların Tanrı ve doğaüstü güçlerle ilgili herhangi bir konuya karşı ilgisizliğini ifade eder. Son dönemin en popüler inanç sistemidir. Ekşi sözlükte yapılan bir ankette en çok oyu almıştı. Düşünün deizmi bile geçmişti. Ülkemizdeki gençler arasında inanılmaz yaygındır.
Bir Apatheist, Tanrı ya da herhangi bir ilah ile ilgili konular hakkında konuşmaktan kaçınır. Dini görüşmelerden ve inançlardan uzak durmayı bilinçli olarak tercih eder. Apatheist, Tanrı’nın varlığının yaşamlarımızı etkilemeyeceğini düşünür ve bu yüzden umursamaz. Daha da özetlersek Apateizm tanrıları ve ilahları umursamamaktır.
Apateizm terimini 2000’li yıllarında başlarında ilk defa kullanan Jonathan Rauch adlı kişidir. Jonathan Rauch; Amerikalı, Yahudi, ateist ve eşcinseldir.
Ateizm
Tanrı’nın veya başka tanrıların varlığını kesin olarak reddeder. Tanrı varmış da ateistler yokmuş gibi reddettikleri fikri kesinlikle yanlıştır. Onlar varlığını değil tanrı fikrini komple reddeder.
Ateistlerin görüşleri yalnızca bilimsel yöntem kullanılarak doğru bulunabilecek şeylere dayanmaktadır. Tanrı’nın varlığı bilim kullanılarak kanıtlanamadığından ateist, Tanrı’nın var olmadığı sonucuna varır.
Deizm
Deizm, “tanrı” anlamına gelen Latince “ deus ” dan türemiştir. Deistler yaratıcıya inanıyor ama kutsal kitapların, peygamberlerin insan uydurması olduğunu düşünüyor. Deistler bir yüce varlığın evreni yarattığına inanıyor; ancak evren içerisinde yarattıklarına doğrudan karışmadığını savunuyor.
Deizm için aklıma gelen en iyi örnek saatçi oldu. Saatçi; saat yapar, tamir eder evet çalışmasını sağlar. Fakat saatin ilerlemesine veya çalışma sistemine müdahale etmez. Saatçi saati yapar, ilerlemesi onun dışında gelişir. Kesinlikle müdahale etmez.
Kafanız karıştıysa daha basit bir örnek: Tanrı var evet, İncil ve Hz. İsa ise insan uydurmasıdır diye düşünürler.
